Chương 561: Khó đấy, nhưng vẫn phải thăm dò
Ngô Thì Nhậm ngần ngừ một lúc rồi mới lên tiếng: “Khởi bẩm bệ hạ, nếu nhắc về Lưỡng Quảng, sẽ rất dễ liên tưởng tới nước Nam Việt của Triệu Đà, theo đó, nhiều người cho rằng Lưỡng Quảng chỉ thuộc Nam Việt, muốn đòi Lưỡng Quảng phải công nhận Nam Việt của Triệu Đà, nhưng nếu các triều đại của nước dựa vào đó thực, thì đây có lẽ cũng là một cái cớ để “hợp lý hóa” vì nước Nam Việt được lịch sử ghi chép lại rõ ràng hơn nước Văn Lang, nước Nam Việt trong giai đoạn đầu đã xưng đế và chống lại nhà Hán, nên có cơ sở hơn trong việc đòi lại Lưỡng Quảng. Nhưng có lẽ tất cả mọi người ở đây đều biết về Triệu Đà…. ”
(Triệu Đà vốn là võ tướng nhà Tần, theo lệnh Tần Thủy Hoàng dẫn quân xuống chinh phạt miền Nam (khi đó là lãnh thổ của các bộ tộc Bách Việt). Ông chiếm được các vùng nay là Quảng Đông, Quảng Tây. Triệu Đà cũng xin Tần Thủy Hoàng di dân 50 vạn người từ Trung Hoa đến vùng này nhằm đồng hóa người bản địa theo văn hóa Trung Quốc (ngày nay gọi là chính sách "Hán hóa"). Năm 210 TCN, nhà Tần ở Trung Hoa diệt vong, nhận thấy triều đình trung ương đã sụp đổ, Triệu Đà bèn tách ra cát cứ, xưng đế và lập nên nước Nam Việt và cai trị suốt giai đoạn 207-137 trước công nguyên (TCN). Năm 179 TCN, Nam Việt xâm chiếm thành công nước Âu Lạc của An Dương Vương.
Sau khi nhà Hán đã làm chủ Trung Hoa, khi về già, Triệu Đà đã quyết định bỏ việc xưng đế, quy phục nhà Hán. Triệu Đà viết thư nhờ Lục Giả gửi cho vua Hán, trong thư ông đã xác nhận rằng mình là người Trung Hoa, và nhà Triệu là chư hầu phục vụ cho nhà Hán, thay mặt vua Hán để cai trị dân "Man Di" phía Nam (chỉ người Việt thời đó).
Thời phong kiến, các nhà sử học Việt Nam đề cao thuyết Thiên mệnh của Nho giáo (cho rằng ngôi vua là do "Trời định" còn xuất thân của vua không quan trọng) nên nhìn nhận Triệu Đà là vua Việt Nam. Đến thời hiện đại, các nhà sử học đề cao chủ quyền dân tộc, vua phải là người đại diện cho dân tộc, nên quan niệm thời phong kiến bị bác bỏ và Triệu Đà được coi là kẻ xâm lược (vì Triệu Đà vốn là người Trung Hoa, theo lệnh Tần Thủy Hoàng sang xâm chiếm nước Việt và ông ta còn tìm cách "Hán hóa" người Việt).